Ben jij meer een Mozart of een Beethoven? Sommige mensen schrijven als Beethoven en komen al componerend en schavend tot de rode draad in het verhaal. Anderen gaan meer te werk als Mozart en maken een tekststructuur vooraf die ze vervolgens uitwerken van begin tot eind, dus van de inleiding tot het slot. Met dat treffende beeld omschrijft Jan Renkema het schrijfproces. 1
Twee functies van de inleiding
Welke aanpak je ook hanteert: een pakkend begin is noodzakelijk als je wilt dat je tekst gelezen wordt. In dit artikel bespreken we twee functies van de inleiding: ten eerste om de lezer aan je te binden en ten tweede om de juiste lezersverwachting te scheppen.
1. Aanleiding en aandacht trekken
Waarom schrijf je deze tekst? Wat heeft jou aangezet om over dit onderwerp te schrijven? Daarmee open je de tekst. Dit doe je het liefst op een prikkelende manier, zodat de lezer betrokken raakt bij je tekst en verder wil lezen.
Er zijn stijlmiddelen die je daarvoor kunt inzetten, zoals een retorische vraag of het direct aanspreken van je lezer. Ook een grappige of emotionele anekdote, een quote, of iets uit de actualiteit kom je vaak tegen als aandachtstrekker. Het belangrijkste is dat je de aandacht trekt op een manier die past bij het onderwerp en de lezer die je voor ogen hebt.
2. Onderwerp en intentie introduceren
Een lezer moet na het lezen van de inleiding weten of de tekst relevant is voor hem. 2 Niet alleen het onderwerp, maar ook de invalshoek of de afbakening hiervan moet duidelijk worden. Zo kan het zijn dat je over duurzame energie schrijft, maar als jouw stuk vooral gaat over windenergie in Nederland, dan moet dat duidelijk worden in de inleiding.
Daarnaast laat je zien wat je wil bereiken, dus wat het doel is van de tekst. Is er een kwestie die je wil bespreken (bijvoorbeeld windmolens versus leefbaarheid), overtuig je de lezer van een standpunt (over het wel of niet inzetten op windenergie) of wil je de lezer activeren om mee te investeren in een windmolen in de buurt. Deze intentie is de kapstok van de tekst. Als de lezer hier een duidelijk beeld van krijgt, kan hij de onderbouwing in de tekst beter plaatsen en verwerken. Zo zal je boodschap uiteindelijk dus ook eerder landen.
De inleiding: een aantrekkelijk begin van je tekst
De elementen in de inleiding zijn niet gescheiden. Met een goede aandachtstrekker, breng je ook alvast je onderwerp in beeld. Zolang de inleiding een aantrekkelijke weergave is van het onderwerp en doel van de tekst, zijn er talloze manieren om hier vorm aan te geven. En uiteindelijk ziet niemand het of je nu als Mozart of Beethoven te werk bent gegaan.
